ŞAŞILIK NEDİR?
Şaşılık genellikle çocukluk çağında ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Şaşılık, gözlerin bir bakış yönünde görme eksenlerinde paralelliği sağlayamama durumunu ifade eder. Şaşılığın nedenine bağlı olarak değişmekle birlikte kaymalar geçici veya sürekli olabilir. Görme gelişiminin ilk aylarında, birkaç saniye sürebilen içe veya dışa kaymalar fizyolojik olarak kabul edilirken, 4. aydan itibaren nesnelere odaklanma yeteneğinin gelişmesiyle birlikte ortaya çıkan şaşılık belirtileri, göz hastalıkları uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.
ŞAŞILIĞIN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Hastalığın en temel belirtisi gözlerin ortada olmamasıdır. Bunun haricinde gözlerde sulanma, baş ve göz ağrısı, çift görme, üç boyutlu görme yeteneğinin azalması, baş veya gözün bir yana çevrilerek bakılması ve bulanık görme gibi belirtileri de olabilir.
Ani başlayan göz kaymaları çok önemlidir; göz içi veya kafa içi kitlelerin ilk habercisi olabilir. Şaşılık nedenleri arasında genetik yatkınlık, serebral palsi (beyin felci) hastalığı, Down sendromu gibi kalıtsal kromozom bozuklukları, beyin tümörleri, hidrosefali, diyabet, hipertansiyon, çocukluk döneminde geçirilen kaza, travma ve ateşli hastalıklar, doğumsal katarakt, annenin hamilelik döneminde geçirdiği hastalık, zor ve uzamış doğum, erken doğum, doğum sonrası travma sayılabilir.
ŞAŞILIĞIN SIKLIĞI NEDİR?
Toplumda şaşılığın görülme sıklığı %2-4 olarak tespit edilmiştir. Yaş ve cinsiyetin şaşılık gelişiminde fark yaratmadığı gözlenmiştir. Aile öyküsü olan hastalarda görülme olasılığı daha yüksektir. Özellikle çocukluk döneminde hastalığa erken tanı konulabilirse başarı oranı oldukça yüksektir. Bu nedenle çocukların 4 yaşından önce bir veya birkaç kez göz taramasından geçmesi büyük önem taşır.
ŞAŞILIĞIN ÇEŞİTLERİ VAR MIDIR?
Şaşılık hastada yol açtığı göz kaymasının türüne göre; içe kayma, dışa kayma, yukarı kayma, aşağı kayma olarak kabaca gruplandırılabilir. Ayrıca doğumsal şaşılık, kas felçlerine bağlı şaşılık, kırma kusuruna bağlı şaşılık, yetişkin dönemde görülen şaşılık ve gizli şaşılık olarak da sınıflandırılabilir. Şaşılık tanısı uzman bir göz doktorunun klinik muayenesi ile rahatça konulabilir.
ŞAŞILIK NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Şaşılık şüphesi ile gelen hastalarda öncelikli olarak detaylı bir göz muayenesi yapılmalıdır. Bu muayene ile şaşılığın türü, oluşum nedeni, göz kaymasının derecesi ve gözde herhangi bir başka hastalık bulunup bulunmadığı belirlenmelidir. Uygun hastalarda cerrahi operasyon ile şaşılığın düzeltilmesi mümkün olabilmektedir. Şaşılık önemli bir çocukluk çağı göz hastalığıdır ve zamanında ve doğru bir şekilde tedavi edilmediği takdirde kalıcı bozukluklara neden olabilir.
Göz kayması bebeklik döneminde ve özellikle ilk 6 aylık dönemde oluştuysa cerrahi operasyonla düzeltme işlemi uygulanır ve oluşan göz tembelliği tedavi edilir. İlk 2 yaş içerisinde oluşan ve hipermetropiye bağlı oluşan göz kaymalarında gözlük kullanımı ve destekleyici göz damlaları ile tedavi edilebilmektedir. Bu durumda gözde tembellik oluşumunun önlenebilmesi adına bir gözün kapatılması da tedaviye eklenmelidir. Yetişkinlerde şaşılık durumunda kayma miktarına göre tedavi planı yapılır. Prizmatik camlar, göze hareket veren kaslara enjeksiyon tedavisi (Botox) veya şaşılık cerrahisi ile hastanın hem kayması hem de çift görmesi ortadan kaldırılabilir.
Şaşılık cerrahisinde, mümkün olduğunca az sayıda operasyonla en iyi fonksiyonel iyileşme sağlamaya yönelik çabalar sarf edilmektedir. Şaşılık ameliyatı ortalama 40 dakika ile 1 saat arasında olur. Ameliyatın lokal veya genel anestezi altında yapılması mümkündür. Ameliyattan sonra hastalar 4-6 saat içinde durumlarına göre taburcu edilir. Ameliyatta eriyebilen dikişler ile işlem yapıldığı için ameliyat sonrası dikişlerin alınmasına gerek olmaz. Ameliyat sonrası hastalara antibiyotik ve kortizon içeren göz damlaları reçete edilir.
Şaşılık ameliyatından 1 gün sonra kişilerin günlük rutinlerine dönmeleri sağlanır. Ancak enfeksiyon riski açısından 1 haftalık süre ile okul veya işe ara verilmesi uygun olur. Şaşılık hastalığında uygulanan tüm tedavi yöntemleri, çocukluk döneminde daha yüksek başarı oranına sahip olduğundan hastalığın erken teşhis edilerek tedaviye başlanması önemlidir. Yapılan muayene sonucunda hastalığın teşhisi konulan kişilerde doğru bir tedavi süreci sonucunda göz kayması tedavi edilebilir bir durumdur.
Düzenleyen: Op. Dr. Safa Merve Nale