NÖROOFTALMOLOJİ NEDİR?
Göz ve sinir sisteminin ortak hastalıkları ile ilgilenen bilim dalı Nörooftalmoloji'dir.
Görüntünün önce gözde daha sonra beynin arka kısımlarındaki görme merkezinde algılanması ile görme gerçekleşir. Görme yollarında bir sorun olduğu zaman, ani veya ilerleyici görme kayıpları oluşabilir. Göz hareketlerini ilgilendiren durumlarda ise başlıca belirti çift görmedir ve sorunun kaynağı göz kasları, sinirleri veya beyindeki kontrol merkezleri olabilir.
Geçici görme kaybı veya çift görme, hayal görme, göz kapağında düşüklük, göz bebeklerinin büyüklüklerinde farklılık gibi şikâyetleri olan hastalar yine nörooftalmolojinin ilgi alanına girer. Baş göz ağrılarının doğru tanısı için hastanın öyküsü çok önemlidir. Bu tedavide başarı, uyumlu hekim hasta ilişkisi ve sürekli takip ile mümkündür.
EN SIK GÖRÜLEN NÖROOFTALMOLOJİK HASTALIKLAR NELERDİR?
Farklı belirtilerle etkisini hissettirebilen Nörooftalmolojik hastalıklar arasında en sık görülenler göz bebeği anomalileri, MS, iskemik optik nöropati, görme kusuru yaratan beyin tümörleri, Myastenia Gravis, Oküler motor felçler olarak sıralanabilir.
NÖROOFTALMOLOJİK HASTALIKLARIN BELİRTİLERİ NELERDİR?
- Görme kaybı
- Görme bulanıklıkları
- Görme alanı kaybı
- Çift görme
- Farklı büyüklükteki göz bebekleri
- Göz bebeği ve yüzde spazm
NÖROOFTALMOLOJİK MUAYENE
Nörooftalmolojik muayenede görme keskinliği, renkli görme, görme alanı testi, pupilla (göz bebeği) muayenesi, göz hareketleri muayenesi ve göz dibi muayenesi yapılmalıdır. Renk görme skalasını okuyamayan bir hastada eğer konjenital renk körlüğü yoksa optik sinir veya maküla lezyonu düşünülmelidir.
EN SIK RASTLANAN NÖROOFTALMOLOJIK HASTALIKLAR NELERDIR?
1. Optik nevrit (MS)
2. İskemik optik nöropati
3. Optik sinirleri basilayan hipofiz tümörleri
4. Papilödem (artmis kafa içi basinci)
5. Optik nöropatiler
6. Görmeyi ilgilendiren serebrovasküler olaylar
7. Görmeyi ilgilendiren beyin tümörleri
8. Blefarospazm ve hemifasiyal spazm
9. Tiroid göz hastaligi
10. Myastenia gravis
11. Oküler motor felçler
12. Pupilla anomalileri
13. Paraneoplastik (kanserle ilgili) bozukluklar
14. Kalitimsal optik nöropatiler
Pupilla bozuklukları
Pupilla yani göz bebeğinin normalden daha büyük veya küçük olmasına bağlı durumlardır. Fizyolojik anizokori denilen durumda her iki göz bebeği arasında 1 mm fark bulunur. Ancak bundan daha fazla fark bulunması anormaldir. Anizokori şu durumlarda görülür: Otonom sinir sistemi hastalıkları (Adie pupillası, Argyll-Robertson pupillası, Horner sendromu), okülomotor sinir patolojileri (3. Sinir paralizisi veya kompresyonu), göze ait nedenler (geçirilmiş glokom krizi, iridosiklit sekeli), travmaya bağlı midriazis, ilaçlar. Anizokori nedenleri içinde dilate pupilla ve küçük pupillaya neden olanlar olarak 2’ye ayrılabilir:
Dilate pupilla: Adie pupillası, intrakraniyal anevrizma, intrakraniyal kitle basısı sonucu 3.sinir basısı, glokom krizi, travma, ilaçlara bağlı görülebilir.
Küçük pupilla: Tek taraflı ise Horner sendomu, iki taraflı ise Argyll-Robertson pupillası akla gelir. Bunun dışında iridosiklit sonrası ve ilaçlara bağlı da gelişebilir.
Optik Nevrit (Göz siniri iltihabi)
Göz siniri iltihabı diye bilinen optik nevrit, daha çok kadınlarda olmak üzere en sık 18- 45 yaş arası ortaya çıkan tek taraflı görme kaybıyla giden bir göz hastalığıdır. Genelde ataklar şeklinde ortaya çıkar. Ağrılı gözde renkli görmede bozulma ve parlaklıkta da azalma olur. Hastaların yaklaşık 1/3’ünde göz sinirinin ön tarafında ödem oluşur. Çoğu olguda ise sinirin beyine yakın bölümlerinde (arkada) tutulma olur. Tanı aşamasında VEP (uyarılmış potansiyel testi), OCT (Optical Coherence Tomography) ile sinir lifi görünümü ve bilgisayarlı görme alanı incelemesi kullanılır.
Optik nevrit, MS’in ilk başlangıç bulgusu olabilir. Optik sinir rahatsızlığı tedaviyle 3-5 haftada büyük oranda düzelir. Ancak optik nevrit ataklarında tekrarlama da görülebilir.
Optik nevrit sonrası hastalığın nasıl bir seyir izleyeceği OCT sinir lifi analizlerinin periyodik olarak yapılmasıyla belirlenebilir. OCT sinir liflerindeki incelme artıyorsa, beyindeki plakların sayısı da artıyor demektir. Bu hastalıkta, OCT ve VEP testleri ile takip çok önemli ve yol göstericidir.
Optik Nöropati
İskemik Optik Nöropati
Hipertansiyon ve diyabetli hastalarda sık görülen göz sinirini besleyen kılcal damar tıkanmalarından sonra sinirde ödem ve kan birikmesiyle oluşur.
Optik Sinir Toksikasyonu
En sık etambutol (verem tedavisi) ve metil alkol zehirlenmelerinde (kolonya, kaçak içki vb.) görülür. Hasta geç kalmadan başvurursa tedavi edilebilir.
Travmatik Optik Nöropati
Direkt göze gelen darbe veya kafa travmasından sonra gelişir. Tedavisi için erken müdahale önemlidir.
Papilla ödemi (staz papiller)
Genellikle iki taraflı olarak optik disk ödemi görülür. Papilla ödemi:
- Beyin tümörü
- Beyin omurilik sıvısı dolaşım yollarında tıkanıklık
- Koroid plexus tümörü gibi beyin omurilik sıvısı sekresyonunda artış yapan hallerde görülür.
Orbita tümörü ve inflamasyonları: genellikle tek taraflı papilla ödemi oluşturur.
Nöromotilite bozuklukları
Kraniyel sinir felçleri: Göz dışındaki kasları uyaran kraniyal sinir felçlerinde gözde kayma ve belli yönlere bakamama şikâyeti gelişir.
Myasthenia gravis (MG): Bir kas hastalığıdır. Göz kapağında düşüklük ve çift görme olur. %50 hastada ilk belirti göz bulgularıdır.
Nistagmus: Gözün istemsiz ritmik hareketleridir.
Düzenleyen: Prof. Dr. Ahmet Özer